Podczas prowadzonych przeze mnie szkoleń dotyczących prawa medycznego często pada pytanie czym jest odpowiedzialność zawodowa lekarzy. Jakie są podstawy, jak przebiega postępowanie? Czy postępowanie dyscyplinarne toczy się obok postępowania cywilnego bądź karnego? Dlatego w odpowiedzi na te pytania postanowiłam stworzyć cykl artykułów opisujących odpowiedzialność dyscyplinarną lekarzy.
Odpowiedzialność zawodowa lekarzy
Na pierwszy ogień trafia zakres odpowiedzialności dyscyplinarnej. Ogólnie odpowiedzialność dyscyplinarna występuje wśród zawodów, np. zaufania publicznego, które posiadają swoje organizacje samorządowe oraz wewnętrzne zasady dotyczące wykonywania zawodu.
Lekarze odpowiadają za naruszenie zasad etyki lekarskiej oraz przepisów związanych z wykonywaniem zawodu.
Zasady etyki lekarskiej sformułowane są w Kodeksie Etyki Lekarskiej [tu link do dokumentu]. Przede wszystkim lekarze mają obowiązek ochrony życia i zdrowia ludzi. Działając przy tym zgodnie ze swoim sumieniem oraz współczesną wiedzą medyczną. Kodeks Etyki Lekarskiej reguluje szereg zachowań, jakimi powinni kierować się lekarze względem pacjentów.
Przepisy dotyczące wykonywania zawodu zawiera ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty. W tej ustawie kolejny raz wskazano, że wykonywanie zawodu ma następować zgodnie z aktualną wiedzą medyczną, dostępnymi metodami oraz środkami zapobiegania, rozpoznawania i leczenia chorób, zgodnie z zasadami etyki lekarskiej oraz z należytą starannością.
Są to ogólne ramy odpowiedzialności zawodowej.
Celem postępowania dyscyplinarnego jest weryfikacja tego czy postępowanie konkretnego lekarza naruszało zasady etyki lub wykonywania zawodu. Jeżeli w toku postępowania dyscyplinarnego okaże się, że lekarz popełnił przewinienie dyscyplinarne podlega karom opisanym w ustawie o izbach lekarskich.
Czy lekarz odpowiada tylko za czyny mające związek z wykonywaniem zawodu?
Właśnie to pytanie może budzić sporo kontrowersji. Czy lekarze odpowiadają tylko za to co ma związek z wykonywaniem zawodu? Czy odpowiedzialność dyscyplinarna nie dotyczy ich po przejściu na emeryturę? Często występuje pokusa, aby obejmować odpowiedzialnością dyscyplinarną czyny inne niż te związane z wykonywaniem zawodu. Dlatego chciałabym przytoczyć poniższe orzeczenia.
Względy systemowe oraz zamieszczenie przepisu art. 53 ustawy o izbach lekarskich w rozdziale nazwanym Odpowiedzialność zawodowa może samoistnie sugerować ograniczenie deliktów dyscyplinarnych w tej postaci tylko do zasad etyki lekarskiej z zawodem związanych, nie zaś jakąkolwiek inną życiową aktywnością lekarza (wyrok Sądu Najwyższego z 10 grudnia 2020 r., I KK 134/20).
Rozważy ponadto zagadnienie dopuszczalności pociągnięcia (…) do odpowiedzialności zawodowej ze względu na jej status zawodowy, tj. przejście obwinionej na emeryturę w dniu (…). Nie rozstrzygając tego zagadnienia trzeba bowiem zauważyć, że wprawdzie zgodnie z art. 53 ustawy o izbach lekarskich odpowiedzialności w trybie tej ustawy podlegają członkowie izb lekarskich, którymi są również emerytowani lekarze i lekarze dentyści, jednak jest to odpowiedzialność zawodowa, na co wskazuje tytuł rozdziału 5 ustawy o izbach lekarskich, co może zawężać krąg podmiotów deliktu określonego w art. 53 ustawy o izbach lekarskich do osób wykonujących zawód lekarza lub lekarza dentysty (wyrok Sądu Najwyższego z 7 marca 2018 r., SDI 124/17).
Jak widzicie sądy orzekające w sprawach odpowiedzialności zawodowej lekarzy muszą rozważać, które z zachowań lekarzy podlegają zasadom odpowiedzialności dyscyplinarnej, a które nie.
To tylko wstęp do zasygnalizowania tego, jak złożoną kwestią jest odpowiedzialność zawodowa lekarzy.
Dlatego zapraszam Was do śledzenia kolejnych artykułów, w których wyjaśnię zawiłości odpowiedzialności dyscyplinarnej.
